Wycieczka to jedna z podstawowych form organizacyjnych pracy dydaktyczno-wychowawczych, która jest najbogatszym źródłem zdobywania wiedzy o najbliższym otoczeniu.
W metodyce nauczania początkowego wycieczka jest wysoko oceniana jako forma organizacyjna umożliwiająca dziecku bezpośredni kontakt z rzeczywistością. Podczas wycieczki poznawanie nowych przedmiotów i zjawisk opiera się przede wszystkim na obserwacji, to znaczy na dobrym, celowym i kierowanym spostrzeganiu. Dzieci wdrożone do umiejętności obserwacji więcej korzystają z wycieczki niż z innych form organizacyjnych. Dobrze przeprowadzona i odpowiednio wykorzystana wycieczka w dużym stopniu przyczynia się do rozwijania spostrzegawczości, wzbogaca wyobraźnię, kształtuje pojęcia, rozwija mowę uczniów. Ponadto proces nauczania prowadzony w oparciu o wycieczkę, stwarza możliwości kształcenia samodzielności w myśleniu, właściwego i poprawnego rozumowania i wyprowadzenia logicznych wniosków.
Wycieczka jest bardzo trudną formą organizacyjną i dlatego wymaga starannego przygotowania ze strony nauczyciela i uczniów. Zorganizowanie jej składa się z trzech etapów:
1. Przygotowanie wycieczki.
2. Przeprowadzenie wycieczki.
3. Zakończenie i posumowanie wycieczki.
Przygotowanie wycieczki polega na wyraźnym określeniu jej celu, miejsca, przygotowaniu narzędzi, przyborów, notatników, na wzbudzeniu zainteresowań tematyką wycieczki i motywacji poznawczej uczniów.
Dzieci przed wyruszeniem na wycieczkę powinny wiedzieć, co mają zobaczyć, usłyszeć i poznać. Przygotowując się do wycieczki nauczyciel wspólnie z uczniami ustala problemy badawcze, których rozwiazanie powinno byc głównym celem wycieczki.
Przeprowadzenie wycieczki polega na dokonywaniu w jej trakcie obserwacji, szukaniu odpowiedzi na pytania lub zadania postawione przed dziećmi. W czasie zajęć w terenie uczniowie porównują wiedzę z obserwacjami, jakich dokonują.
Zakończenie i podsumowanie wycieczki obejmuje: omówienie przebytej trasy; informację czy założony cel został osiągnięty i jakie zebrano doświadczenia; podsumowanie i omówienie realizacji zadań podjętych przez uczestników; wyciągnięcie wniosków, które będą pomocne przy organizowaniu następnej wycieczki.
Zgromadzone w czasie wycieczki materiały, np. zdjęcia, notatki służyć mogą za podstawę do zredagowania gazetki, sporządzenia albumu, przygotowania fotomontażu, prowadzenia kroniki klasowej, przygotowania zwięzłej relacji z wycieczki.
Nauczyciele klas najmłodszych, realizując zagadnienia programowe z zakresu edukacji przyrodniczej, powinni organizować zajęcia dydaktyczne w ekosystemach: w ogródku, w sadzie, na łące, na polu, w lesie, jak również nad rzeką czy jeziorem, co umożliwia bezpośredni kontakt uczniów ze środowiskiem naturalnym, w którym dzieci mają możliwość obserwowania świata roślin i zwierząt oraz dostrzegania sieci wzajemnych zależności w nich występujacych. Zajęcia w ekosystemach wpływają znacząco na serę emocjonalną uczniów i rozwijają trwałe postawy proekologiczne.
Prawidłowo zorganizowana wycieczka szkolna oprócz walorów dydaktycznych powinna zawierać także elementy rekreacji, np. gry, zabawy, konkursy. Ruch na świeżym powietrzu wpływa dodatnio na wzrost i rozwój organizmu ludzkiego, a pokonywanie trudności i niewygód przyczynia się do wyrobienia sprawności fizycznej.
Wycieczka uatrakcyjnia proces nauczania, wychowania, umożliwia dokonanie korelacji wiedzy międzyprzedmiotowej. Uczy też zasad wspóżycia w zespole, pomaga wyrobić świadomą dyscyplinę. Nauczyciele udający się z dziećmi na wycieczkę mają okazję oderwania się od werbalnego sposobu przekazywania wiedzy, oraz większą możliwośc stosowania zasad pogladowości w nauczaniu. Wszystko to przyczynia się do wszechstronnego rozwoju intelektualnego ucznia.
BIBLIOGRAFIA:
1. Czajkowska Z., Czajkowski St., Krawczyk M.: Wycieczka uczy i wychowuje. PZWS, Warszawa 1964.
2. Łobożewicz T. (pr. zbior.): Wycieczki szkolne w klasach I-III szkoły podstawowej. Wydaw."Kraj",
Warszawa 1989.
3. Goźlińska E.: Wycieczka jako jedna z form organizacyjnych procesu nauczania, dająca duże
możliwości kształtowania umiejętności kluczowych. "Szkoła Zawodowa" 1999, nr 6
Opracowała: Alicja Bartosik |